Sahra Çölü

Her şeyi önceden planlama gibi bir huyum olduğundan Fas’a gelmeden önce çöl turlarıyla ilgili araştırmalarımı yapıyorum. Dönüş uçağımız Fez’den olduğu için tur firmasına mail atarak iki gece üç günlük Marakeş kalkış Fez varışlı tur programlarını ve ücretlerini öğreniyorum. Ancak daha önce giden kişilerin yazılarını okuduğum zaman, firmaların mailde verdikleri fiyatların çok şişirilmiş olduğunu fark ediyorum. Artık “neyse gidince Marakeş’ten ayarlarız” diye düşündüğüm sırada bir arkadaşımın geçen sene Fas’a gittiği aklıma geliyor. Onunla konuştuğumda bana çöle giderken tanıştığı tur firması yetkilisinin yani Tayyeb’in telefon numarasını veriyor. Kendisiyle whatsapp aracılığıyla mesajlaştıktan sonra mailde 380 Euro fiyat verdikleri ilk gece güzel bir otel, ikinci gece özel banyolu çift kişilik çadırda konaklamalı iki gece üç günlük çöl turunu 120 Euro’ya ayarlıyorum. İlk aldığım tekliflerden sonra bu fiyatı görünce aklıma pazarlık yapmak gelmiyor. Belki biraz indirim isteseydim fiyatı biraz daha aşağıya çekebilirdim :) İsteyenler olursa seve seve Tayyeb’in numarasını paylaşırım :)

Üç günlük turda altı şehir, yüzlerce Berberi köyü görüyoruz ve 1.000 km’den fazla yol gidiyoruz.

Fez, Şafşavan ve Marakeş’ten sonra, heyecan ile beklediğimiz ve Fas’a asıl geliş amacımız olan Sahra Çölü turuna sıra geliyor. Turda görevli bir kişi, sabah yedi buçukta Marakeş’te konakladığımız riyaddan bizi almaya geliyor ve Jemaa El Fna Meydanı’na yakın bir yerde tura katılacak diğer turistlerle bir araya geliyoruz.

Alman, Fransız, Portekizli, Meksikalı ve Çinli turistlerden oluşan 17 kişilik ekibimiz ve tur rehberimiz Muhammed ile düşüyoruz yollara. Marakeş’i yavaş yavaş arkamızda bırakırken Atlas Dağları’na tırmanmaya başlıyoruz. Dağın yeşil eteklerinin ve kerpiç evli, kızıl köylerinin arasından kıvrılarak ilerliyoruz. Fas’ın en yüksek ve en büyük dağ geçidi olan Tichka Geçidi’ne (Tizi n’Tişka) vardığımızda kısa bir mola veriyoruz. Bu geçit 2.260 metre yüksekliği ile Fas’ın en yüksek ikinci noktası.  

Tichka Geçidi (Tizi n’Tişka)

Tichka Geçidi’nden sonra sarp kayalıklar ve surlarla çevrili köylerin arasından Sahra’ya doğru devam ediyoruz. Bir zamanlar Marakeş ve Sahra Çölü arasında gidip gelen kervanların en önemli durağı olan Kasbah ait Ben Haddou’ya (Ayt Bin Haddu) vardığımızda yerel rehber bizi karşılıyor. Esirgeyen Gökyüzü, Gladyatör, Mumya ve Cennet Krallığı gibi birçok filme ev sahipliği yapan kasaba UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alıyor. Aslında bu kasaba birçoğumuza yabancı değil. Çünkü Game Of Thrones dizisinin “Yunkai the Yellow City” sahneleri burada çekilmiş. 1500’lü yıllardan kalma kasabada zamanında Müslüman ve Yahudi Berberiler yaşıyormuş. Ancak hem film setlerinden hem de kasabanın yanından geçen Ounila Nehri’nin neden olduğu taşkınlardan dolayı, kasaba halkı nehrin karşı tarafına taşınmışlar.

Kasbah ait Ben Haddou (Ayt Bin Haddu)

Nehrin üzerine sıraladıkları içi taş dolu çuvalların üzerinden atlayarak karşıya geçiyoruz. Kasabanın çocukları suyun içinde yardım etmek için bekliyorlar. Tabi ki bahşiş karşılığında!

Yerel rehberimiz Muhammed 

Fotoğrafta gördüğünüz kule kapılardan üç tane var. Bunlar film setleri için yapılıyor. Daha sonra UNESCO bu kulelerin yıkılmasına izin vermiyor. Nehir kışın yükselince bu kapılar bir nebze de olsa koruma sağladığı için yıkılmaması yerel halkın da işine geliyor.

Kasabanın sembolü olan leylek heykeli girişte bizi karşılıyor. Heykelin üzerindeki pet şişeler ve kapaklar ise film setlerinden sonra kalan çöplerin bir kısmı. Rehberimizin söylediğine göre her film seti arkasında bir yığın çöp bırakıp gidiyormuş. Onlar da bu çöpleri heykelin üzerine koyarak kendilerince mesaj vermek istiyorlar.

Sokaklarında birbirinden renkli hediyelik eşyalar var. 

Bu keyifli ve etkileyici kasabayı karış karış gezdikten sonra gece konaklayacağımız Dades Vadisi’ne doğru yola çıkıyoruz. Sarp kayalıkların arasında ilerlerken nehrin geçtiği vadiler, çıplak tepelere inat yemyeşil bizi karşılamaya devam ediyor. Rehberimiz yer şekilleri ilginç bir vahada duruyor.

Çöllerin su bulunan kesimlerindeki tarıma ve yaşamaya elverişli bölgeye vaha ismi veriliyor.

Dades Vadisi’ne giderken bir vaha

Uzun ama keyifli bir yolculuğun ardından Dades Vadisi’nde bulunan Vieux Chateau Oteli’ne varıyoruz. Vadinin hemen yanında yer alan otelin uçsuz bucaksız kızıl duvarlara sahip manzarası ağzımızı açık bırakıyor. Burada geçirdiğimiz saatlerin ardından vadiden akan suyun sesiyle uyumak da yine inanılmaz huzur veriyor.

Dades Vadisi

Dades Vadisi

Dades Vadisi

Gün batımından önce çölde olmak istediğimiz için sabah saat sekizde yeniden harekete geçiyoruz. İlk durağımız Tinghir (Tinerhir). Burası çıplak kızıl kayalıkların arasında güzel bir vaha. Tinghir’deki yerel rehber bizi önce tarım alanlarının olduğu bölgeyi gezdiriyor. Zeytin, nar, badem, palmiye ve hurma ağaçlarının arasında yürüyüş yapıyoruz. Bu sırada tarım yapılırken hiçbir şekilde tarım aracının olmaması, sadece insan ve eşek gücünün kullanılması dikkatimi çekiyor. (Tarım Bakanlığı’nda çalışıyor olmamın bir etkisi olabilir!)

Yok denecek kadar İngilizce ve Fransızca bilen yerel rehberimiz. Ekipten Fransız bilenler dışında kimsenin bir şey anladığını sanmıyorum. Ben de tüm anlattıklarından sadece hurma ağacının dişi ve erkek olarak iki cins olduğunu öğreniyorum :) Yarım günlük zaman diliminde hurma ağacı bilgisi :)

Tinghir tarlalarında kadın-erkek herkes elinden geldiğince çalışıyor. Ha bir de eşekler…

Kadınlar çamaşırlarını dere kenarlarında yıkıyor.

Tarlalardan sonra Tinghir’in medina (eski kent) ve mellah (Yahudi Mahallesi) bölgesinde gidiyoruz. El dokuması halılar satan bir Berberinin dükkanına gidiyoruz. Halıların dokuma aşamasına geçmeden önce ne yapıyoruz? Tabi ki nane çayı içiyoruz :) Çaylarımız bittikten sonra koyun yününün nasıl ipe dönüştürüldüğünü ve bu iplerin hangi malzemeler ile boyandığını dinliyoruz. Mesela, safrandan sarı, indigodan mavi, naneden yeşil boya elde ediliyor. Bir halı sadece bir kadının elinden çıkıyor. Yoksa el değişikliği olacağından halının güzel durmayacağını düşünüyorlar. Bu arada dükkanın sahibi bizim Türk olduğumuzu öğrendikten sonra “Türk halıları da çok güzel, siz tabi buradan halı beğenmezsiniz” diyor. Halılarımızın ünü çöle kadar ulaşmış anlaşılan :)

Halıların başlangıç kısmı düz, bittiği yer ise püsküllü oluyor. Halıların üzerinde bulunan sembollerin her birinin farklı anlamları oluyor. Bazısı çölü, bazısı güneşi simgeliyor. Eskiden kadınların çöle girebilmesi için çenelerine yaptırmak zorunda oldukları dövme figürleri de günümüzde halı deseni olarak kullanılıyor.

Molanın ardından yeniden düşüyoruz yollara… Çöle doğru ilerledikçe yol kenarındaki koyun ve keçiler yerlerini develere bırakıyor.

Şaka gibi ama gerçek :)

Gün batımından önce Merzouga’da oluyoruz. Kamp alanına gitmeden önce Merzouga kent merkezinde bulunan toplanma alanına gidiyoruz. Artık tahmin edeceğiniz gibi önce nane çayımızı bir güzel içiyoruz. Valizlerimizi arabayla getirecekleri için yanımıza sadece sırt çantalarımızı ve sularımızı alıyoruz. “Çölün pasaportu” olarak adlandırılan “şeş” dedikleri şallarımızı başımıza takıyoruz.

Biz hazırız :)

Kervan da hazır… Hadi o zaman yola koyulalım :)

Ömer müzik eşliğinde gördüklerine inanmaya çalışıyor :)

Kendimi sonsuz bir kum denizinde bilinmeyene doğru gider gibi hissediyorum.

Deve üzerindeki yolculuğumuz bir saatten uzun sürüyor. Bu süre boyunca adeta bir zaman yolculuğu yapıyoruz ve gördüklerimiz nefesimizi kesiyor. İçinde bulunduğumuz ambiyans öylesine büyüleyici ve anlatması zor ki… Hiç bitmesin istediğimiz bu yolun her saniyesini aklımıza kazıdıktan sonra, geceyi geçireceğimiz çadır kampına varıyoruz. Çölün ortasına gizlenmiş çadırları görünce çok heyecanlanıyorum. Bu turu satın alırken çok daha turistik ve göstermelik bir şeyler olacak gibi düşünürken, yaptığımız deve yolculuğundan, çölün ortasında serap gibi duran kampımıza kadar her şey o kadar sahici karşılıyor ki, bugünün bitmesi dünyada en son isteyeceğim şey oluyor :)

Merzouga Dunes Luxury Kamp alanı

Bir geceliğine de olsa Sevil Ailesinin çadırı :)

Çadırımızın içi… Banyo ve tuvalet kısmı perde ile ayrılıyor.

Çadırımıza eşyalarımızı bıraktığımız gibi kendimizi kum tepelerine atıyoruz. Kum o kadar yumuşak ki sanki katı bir malzeme değil de sıvı bir yapıya sahip gibi. Toz şeker tanelerini toprak olarak tanımlarsak, çöldeki kumlar da pudra şekeri gibi ama daha akışkan… Yalın ayak kumlarda yürüyoruz. Zaten kum ayaklarımızın altından akıp gidiyor. Deveye bindiğimiz saniye başlayan büyü, artarak devam ediyor.

Güneşin batışını beklerken ilerleyen kervanları izliyoruz.

Biraz mutluyum :)

Güneşin batışını sevdiğim adamla çölün ortasında izlemek… Ölmeden önce yapılacaklar listeme bir tik daha atıyorum!

Güneşin batmasıyla hava birden soğuyor. Gündüz vaktindeki kavurucu sıcaktan eser kalmıyor. Üstümüze kalın bir şeyler alıp önce yemeğimizi yiyoruz. Daha sonra kampın ortasında kamp ateşinin çevresine toplanıyoruz. Vurmalı Berberi enstrümanları çalan üç kişi eşliğinde şarkılar söylüyoruz. (Yok daha Berberce öğrenmedik :) Söylüyoruz dediysem uyduruyoruz :)) Gecenin ilerleyen saatlerinde yavaş yavaş herkes çadırlarına çekiliyor. Oysa Ömer ile bu ortamı bırakmaya hiç niyetimiz yok! Biz de gene bir kum tepesine tırmanıp milyonlarca yıldızın altında uzanıp, hayaller kuruyoruz. Yıldızlar o kadar yakın duruyor ki, elimi uzatsam bir tane cebime atabilirmişim gibi…

Sabah saat altı gibi uyanıp hazırlanıyoruz. Dün uğurladığımız güneşi, şimdi karşılama sırası geliyor. Hava hala çok soğuk olduğundan kat kat giyinip güneşin doğuşunu izlemeye dışarıya çıkıyoruz. Sonsuz kum tepelerinin ardından beliren turuncu nokta, saniyeler içinde kocaman bir portakala dönüşüyor. Güneşin doğmasından yarım saat sonra hava sıcaklığı normale dönüyor.

Güneşin doğuşunu izledikten sonra ortak çadırda kahvaltımızı yapıyoruz ve artık yavaş yavaş gerçek dünyaya dönme zamanımızın geldiğini kabullenmeye çalışıyoruz.

Bu seyahat, bana bu güne kadar gittiğim hiçbir yere benzemeyen deneyimler yaşatıyor. Özellikle Sahra Çölü’nde geçirdiğim zamanlarda farklı bir gezegende gibi hissediyorum. Develerle kervan halinde kızıl kumdan bir sonsuzlukta ilerlemek, geceyi milyonlarca yıldızın altında berberi çadırında geçirmek, uçsuz bucaksız kum tepelerinin arasında güneşin doğuşunu izlemek…

Umarım bir gün yolunuz buralara düşer ve kelimelere dökmekte zorlandığım bu muhteşem duyguları sizler de yaşarsınız…

Fas'a gitmeden bilmeniz gereken bilgiler için tıklayınız.

Fez gezi notları için tıklayınız.

Şafşavan gezi notları için tıklayınız.

Marakeş gezi notları için tıklayınız.